Historia Jūjutsu

Historia Jūjutsu: Podróż przez dawną i współczesną Japonię

Jujutsu (柔術), często nazywane „sztuką miękkości” lub „łagodną sztuką”, to jedna z najstarszych i najgłębiej zakorzenionych japońskich tradycji walki. Z historią sięgającą wieków, ewoluowało od praktycznych technik bojowych używanych przez samurajów do globalnej sztuki walki, która podkreśla elastyczność, kontrolę i równowagę.

Trzeba jednak pamiętać, że pierwotnie japońskie jujutsu było sztuką ofensywną. W przeciwieństwie do dzisiejszych filozofii sztuk walk (czyli przede wszystkim samoobrona), ta miała charakter ataku. Wynikało to z prostego faktu, że kiedy samuraj tracił miecz w walce, nie czekał on na atak bronią białą w jego kierunku, ponieważ ten byłby najprawdopodobniej śmiertelny. Musiał wyprzedzić atak napastnika. Oczywiście w składzie znajdą się również techniki mające charakter bardziej obronny, tym nie mniej nie taki jest fundament tej sztuki walki. Ale wróćmy do historii (w tekście, autor będzie używał pisowni jujutsu [zamiast oryginalnej – jūjutsu], ze względu na ułatwienie w redagowaniu).

Starożytne początki

Korzenie jujutsu można odnaleźć w prehistorycznej Japonii, gdzie pierwotne techniki walki rozwijały się z potrzeby przetrwania, polowania i obrony własnej. W okresie Yayoi (300 p.n.e.–300 n.e.) Japonia zaczęła intensywnie wymieniać się wpływami z sąsiednimi kulturami, szczególnie z Chinami i Koreą. Te interakcje wprowadziły nowe filozofie i zasady walki, które prawdopodobnie wpłynęły na rozwój wczesnych japońskich systemów i sztuk walki. Włączenie tych idei położyło podwaliny pod techniki, które później utworzyły podstawy jujutsu.

Rozwój w erze samurajów

Wraz z wejściem Japonii w okres Kamakura (1185–1333) i Muromachi (1336–1573), klasa samurajów zaczęła zyskiwać na znaczeniu. Wraz z rosnącym znaczeniem umiejętności bojowych, samurajowie opracowali kompleksowe systemy walki, które obejmowały techniki chwytów i walki wręcz jako uzupełnienie ich sztuki władania bronią. Systemy te były zbiorczo określane jako yawara, co stało się prekursorem jujutsu.

Jedną z najwcześniejszych formalnych szkół jujutsu była Takenouchi-ryū, założona w 1532 roku. Takenouchi-ryū łączyło techniki walki wręcz z treningiem broni, ustanawiając standardy dla późniejszych szkół jujutsu. W tym czasie centralnymi elementami sztuki stały się zasady rzutów, dźwigni i kontrolowania ruchów przeciwnika.

Okres Edo: Doskonalenie form i ekspansja

Podczas okresu Edo (1603–1868) Japonia doświadczyła długiego okresu pokoju pod rządami szogunatu Tokugawa. Wraz ze zmniejszonym zapotrzebowaniem na techniki bitewne jujutsu przekształciło się w dyscyplinę skupioną na samoobronie, egzekwowaniu prawa i rozwoju osobistym. Wiele technik zostało dostosowanych do użytku cywilnego, kładąc nacisk na unieszkodliwienie przeciwnika, a nie jego zabicie.

W tym okresie powstały liczne szkoły (ryūha), z których każda oferowała unikalne podejście do jujutsu. Wśród najbardziej znanych są:

  • Yōshin-ryū, założona w XVII wieku, która podkreślała elastyczność i zdolność adaptacji.
  • Tenjin Shin’yō-ryū, synteza starszych stylów jujutsu, skupiona na kontrolowaniu przeciwnika poprzez ustępliwość i płynność ruchu.
  • Kitō-ryū, znana z dynamicznych rzutów i zasady „wznoszenia się i opadania”.

Szkoły te zachowały techniki i filozofie sztuki, przekazując je kolejnym pokoleniom.

Restauracja Meiji i modernizacja

Restauracja Meiji (1868) przyniosła Japonii ogromne zmiany, w tym upadek klasy samurajów. Tradycyjne sztuki walki, w tym jujutsu, stanęły przed wyzwaniem, gdy Japonia zaczęła przyjmować zachodnie metody wojskowe. Jednak ten okres przyniósł również wysiłki na rzecz ochrony i adaptacji dawnej kultury, w tym jujutsu.

W 1882 roku Kanō Jigorō, praktykujący style Tenjin Shin’yō-ryū i Kitō-ryū, założył Kōdōkan Judo. Kanō zmodernizował jujutsu, eliminując niebezpieczne techniki i tworząc system odpowiedni do edukacji i rywalizacji sportowej. Później judo stało się globalnym fenomenem, zapewniając kontynuację zasad jujutsu w nowej formie.

Globalny wpływ w XX wieku

W XX wieku japońscy mistrzowie sztuk walki zaczęli rozpowszechniać jujutsu poza granicami Japonii. Jedną z kluczowych postaci był Mitsuyo Maeda, który podróżował po świecie, prezentując jujutsu i judo nowym odbiorcom. Nauki Maedy w Brazylii doprowadziły do powstania brazylijskiego jiu-jitsu (BJJ), które zaadaptowało zasady jujutsu, koncentrując się na walce w parterze.

Równocześnie inne sztuki wywodzące się z jujutsu, takie jak aikido, zyskały popularność. Założone przez Morihei Ueshibę, aikido włączyło zasady jujutsu związane z harmonią i przekierowaniem siły w dyscyplinę o charakterze niemal wyłącznie pokojowym.

Jujutsu dziś

Współcześnie jujutsu występuje w różnych formach:

  1. Tradycyjne jujutsu (koryū): Szkoły takie jak Takenouchi-ryū nadal zachowują starożytne techniki i filozofie walki z epoki samurajów.
  2. Nowoczesne jujutsu (gendai): Współczesne style kładą nacisk na praktyczne zastosowania w samoobronie i elementy sportowe.
  3. Pochodne: Sztuki walki takie jak judo, brazylijskie jiu-jitsu i aikido, które wyewoluowały z klasycznego jujutsu, są dziś praktykowane na całym świecie.

Jujutsu pozostaje żywą sztuką, cenioną za swoją elastyczność i ponadczasową wartość.

Podsumowanie

Historia jujutsu odzwierciedla trwałe wartości elastyczności, równowagi i kontroli. Od starożytnych początków po transformację w nowoczesną dyscyplinę, jujutsu wywarło wpływ na niezliczone sztuki walki i nadal inspiruje praktyków na całym świecie.